Kalidasa menggubah puisi Megha Duta dalam dua bahagian. Bahagian pertama yang terdiri daripada 66 sloka (rangkap atau stanza) diberikan judul Poorvamegha, manakala bahagian kedua yang terdiri daripada 55 sloka dinamakan Uttaramegha.

Secara ringkas, bahagian Poorvamegha menceritakan mengenai laluan yang perlu diambil oleh gumpalan awan untuk tiba di bandar mistik Alaka di Gunung Kailasa.

Manakala, bahagian Uttaramegha menghuraikan tentang apa yang perlu dilakukan oleh gumpalan awan berkenaan setelah tiba di Alaka.

Lima sloka terawal dalam Poorvamegha menceritakan kisah yaksa yang memujuk segumpal awan menjadi orang utusan (duta). Huraian rangkap demi rangkap puisi Sanskrit ini akan memudahkan kita memahami kisah yang disampaikan oleh Kalidasa.

Sloka 1 – Watak utama dalam puisi ini adalah yaksa, iaitu makhluk mitos separuh manusia dan separuh dewa. Yaksa leka dan melakukan kesilapan semasa menjalankan tugas yang diamanahkan ketuanya, Kubera.

Natijahnya, yaksa dijatuhi hukuman buang daerah selama setahun dari Alaka. Segala kuasa mistik yang dimiliki segera ditarik balik. Dia diarahkan tinggal sendirian di Bukit Ramagiri.

Untuk makluman, kawasan Ramagiri kini dikenali sebagai Ramtek, dan terletak di daerah Nagpur, Maharashtra, India. Dalam puisi Megha Duta, kawasan ini digambarkan dipenuhi pohon-pohon rendang.

Sungai yang mengalir di sekitar kawasan ini berair jernih. Apa yang menarik, Kalidasa turut mencatatkan dalam puisinya bahawa Sita (isteri Rama dalam Ramayana) pernah mandi di sana.

Berbalik kepada kisah yaksa tanpa nama yang dihukum buang daerah oleh Kubera, dia merasakan penderitaan yang lebih besar kerana terpaksa berpisah dengan isterinya, yaksi.

Sloka 2 – Hukuman buang daerah dan hidup sendirian tanpa isteri tersayang menyebabkan batin yaksa menderita. Selepas lapan bulan, kesan penderitaan kelihatan secara fizikal. Misalnya, berat badan mula menurun dan tangannya menjadi amat kurus. Gelang emas yang dipakai pada pergelangan tangan juga sudah mudah tertanggal!

Kisah ini berlaku pada bulan Ashadha (kalendar Nepal) atau bulan Adi (kalendar Tamil), iaitu sekitar bulan Jun-Julai dalam kalendar yang menjadi rujukan umum pada masa kini.

Pada masa itu, yaksa ternampak satu gumpalan awan besar di sisi sebuah bukit. Gambaran yang diberikan adalah umpama seekor gajah sedang menggeselkan badan pada sebatang pokok. (Bersambung pada 28 Oktober 2016)

Megha Duta adalah puisi epik Sanskrit oleh penulis India abad ke4, Kalidasa. Bahagian karya puisi ini, yang diulas oleh Uthaya Sankar SB, boleh dibaca di Eksentrika setiap hari Jumaat. Adakah anda mempunyai cerpen atau puisi? Hantarkan emel kepada editors@eksentrika.com